شماری از کتاب‌فروشان در هرات می‌گویند پس از بسته‌شدن مرکز‌های آموزشی و دانشگاه‌ها به‌روی دختران، بازار کاروبارشان رو به سردی رفته و فروش‌شان کاهش یافته است.
به گفته‌ی آنان، وضعیت بد اقتصادی و شرایط روحی روانی دختران از عوامل اصلیِ کم‌رنگ‌شدن بازار فروش کتاب در هرات است.
شمس واحدی یکی از کتاب‌فروشان در هرات می‌گوید که: «در گذشته اکثریت مشتریان ما دانشجویان بودند، دختران دانشجو یا دخترانی که به دیگر مرکز‌های آموزشی مصروف بودند؛ ولی از روزی که ممنوعیت‌ها از طرف حکومت ایجاد شده، حضور دختران برای خرید کتاب خیلی کم‌رنگ شده است. درست است که بی‌کار هستند، در خانه باید میزان مطالعه بالا برود اما در عوض شرایط اقتصادی و اوضاع روحی خوبی ندارند.»
از سویی هم، شماری از دختران با تایید این‌که نسبت به گذشته به میزان کم‌تری کتاب می‌خوانند، می‌گویند که منابع درآمد خود و یا خانواده‌های‌شان یا کاهش یافته یا صفر شده است و کتاب‌خواندن اولویت یک زندگی با اقتصاد اولیه نیست.
لیدا محبوب که دانشجوی روان‌شناسی در دانشگاه هرات بود، می‌گوید: «قبلا به‌خاطر رشته‌‌ی تحصیلی‌ام، در هفته هیچ که نمی‌خواندم حتماً دو کتاب مطالعه می‌کردم؛ اما اکنون خیلی دل‌سرد شدم؛ هیچ امید و انگیزه برای مطالعه ندارم و از طرف دیگر بی‌کار هم شده‌ام و قیمت هرکتاب کم‌ازکم ۲۰۰ افغانی است، برای مردمانی با اقتصاد ضعیف رو به صفر، صد یا دوصد افغانی یک وعده نان‌شان است. دیگر دختران هم مثل من، شاید همین باعث کم‌رنگ‌شدن بازار خرید و خواندن کتاب شده باشد.»
اما در میان ناامیدی‌ها، دخترانی در تلاش خلق امید، شب و روزشان را می‌گذرانند.
خاطره جامی تنها دخترِ کتاب‌فروش در هرات است که آرزو دارد فرهنگ کتاب‌خوانی در میان جوانان بهویژه دختران از بین نرود. به گفته‌ی او؛ اگر فرهنگ کتاب‌خوانی در بین مردم و جامعه رایج می‌بود و جوانان به کتاب‌خوانی رجوع می‌کردند، اکنون وضعیت کشور این چنین دگرگون نمی‌بود. برای داشتن یک جامعه‌ی سالم و آگاه، مطالعه می‌تواند نقش اساسی را داشته باشد.
وی می‌افزاید که: «یک‌سال به صورت آنلاین کار می‌کردیم، ولی مدت چند ماهی می‌شود که کار خود را حضوری انجام می‌دهیم. هنوز امیدی هست؛ اگر یک در بسته شده، درهای دیگر هنوز باز است. خانم‌ها می‌توانند سر پای خود ایستاد شوند. اتفاقاً این روزها می‌بینم که اکثرِ خانم‌ها سر پای خود ایستاد می‌شوند و خوب است از گوشه‌نشینی و خانه نشستن خود را بیرون کنیم. به همین خاطر روی آوردم به مطالعه و هم‌چنان فروش کتاب؛ چون اگر در جامعه‌ی ما فرهنگ مطالعه مر‌وج می‌بود و کتاب می‌خواندیم، حالا چنین وضعیتی نمی‌داشتیم.»
در عین حال، یکی از مسؤولان در ریاست اطلاعات و فرهنگ هرات به شرط گرفته‌نشدن نام‌اش، با تایید کاهش فروشِ کتاب در هرات می‌گوید که ۵۵ درصد فروش کتاب در هرات کاهش یافته است.
به گفته‌ی او: «تا قبل از سقوط حکومت جمهوریت، ما در تمام سطح افغانستان حدود ۱۸۰ ناشر و ۵۲۵ کتاب‌فروشی داشتیم که از این میان حدود ۴۲ ناشر مربوط به هرات می‌شد که این آمار فعلا به کم‌تر از ۳۰ رسیده است و این وضعیت به‌طور کلی نگران کننده است.»
شماری از فرهنگیان نیز با اشاره به اهمیت کتاب‌خوانی می‌گویند که تحولات اخیر در کشور، وضع ممنوعیت‌ها بر زنان و دختران، راکد شدن چرخه‌‌ی اقتصادی و منع‌شدن فروش شماری از کتاب‌ها، باعث کاهش فروش در بازار کتاب شده است.
محمد کبیر محمدی آگاه فرهنگی می‌گوید که: «تحولات، ممنوعیت‌ها، اقتصاد ضعیف، افزایش استفاده از سوشیال مدیا، تعیین قانون برای فروش کتاب‌ها و عدم اجازه‌ی فروش کتاب‌هایی با موضوعات خاص به‌طور مثال موضوعات فمینیستی، باعث شده است بازار فروش کتاب بهویژه از طرف زنان کم شود.»
با وجود این‌که مطالعه از سرگرمی‌های کم‌مصرف است، اما در افغانستان که روزگار دختران‌اش خود تبدیل به یک کتاب غم‌انگیز شده است، این سرگرمی کم‌تر اولویت آن‌ها است.
در حالی بازار مطالعه در افغانستان سرد شده است که در یک نظرسنجی که در سال‌های پسین صورت گرفته بود، اوسط مطالعه‌ی هر افغانستانی به دقیقه نمی‌رسید. این مسئله بالاترین آمار نگرانی از منظر توجه مردم به کتاب را نشان می‌دهد.
